Hayatının uzun yıllarını bahçesine vakfetmiş olan babasının, “omuzlarında tonlarca geçmiş taşıyan bir Atlas” gibi gördüğü ve idealize ettiği kişinin ölümünü anlattığı bu kitabında Georgi Gospodinov, yeri doldurulamaz bir kayıp karşısında hissettiklerini içten ve etkileyici bir dille aktarırken, aynı zamanda hayat ve ölüm üzerine, sevgi ve yas üzerine, varoluşumuzu anlamlandıran ve yola devam etmemizi sağlayan şeyler üzerine derin bir tefekküre dalıyor.
“Onun bugüne kadarki varlığı, benim kendi varlığımı, çocukluğumun varlığını doğruluyordu. Öte yandan yokluğu hafızanın tüm mekanizmasını harekete geçiriyor. Uzun zamandır aklıma gelmeyen şeyler şimdi uyanıyor, onları ben uyandırıyorum – tüm bunların gerçekten olup bittiğinden emin olabilmek için. İstemli ve istemsiz bellek birlikte çalışıyor ve anıların paslanmış çarkını harekete geçiriyor, net görülmeyen yerleri temizliyor veya uyduruyor. Kabul etmeliyiz ki bu, vefat edene yönelik bir bellek çalışması olduğu kadar, kendimize de yöneliktir, benmerkezci, bir anlamda kendimizi kurtarmaya, birinin gidişinden sonra hayatta kalışımızı anlamlandırmaya yönelik bir uğraştır. — Bizi çocuk olarak hatırlayan son kişi de gittiğinde hâlâ var olduğumuz söylenebilir mi?”
2023 Uluslararası Booker Ödüllü yazardan içe işleyen bir anı-roman.
Babam omuzlarında tonlarca geçmiş taşıyan bir Atlas’tı. Şimdi, o aramızdan ayrılınca, tüm o geçmişin çatırdayarak üzerime usulca yıkıldığını, beni tüm öğle sonralarının arasına gömdüğünü hissediyorum. Çocukluğun sessizce yıkılıp dağılan öğle sonraları. Ve yardım için çağıracağım kimsem yok.
Şimdi aralık bahçesinde yürüyorum ve ilk terk edilmişlik izlerinin belirmeye başladığını fark ediyorum. Çam ağacının iğneleri verandada yuvarlanıyor, köşede birtakım eski yapraklar çürüyor (o buna asla izin vermezdi). Evsiz yaşayamayan sadece insanlar değildir, evler de insanları olmadan yaşayamaz.
Bu ataerkil enlemlerde derler ki, çocuklar ağlıyorsa korkacak bir şey yoktur, ama yetişkinler ağlıyorsa -o zaman vardır. Ya aynı anda hem çocuk hem yetişkinsen ve babanın ölmekte olduğunu daha yeni öğrenmişsen…
Evladım Sana Diyorum Rize okuma grubu olarak Kasım ayında "Bahçivan ve Ölüm" kitabını inceledik. Hemen hemen hepimizin yarası, kaybı ve yası vardı. Yer yer hüzünlensek de yazarın sırtımızı sıvazlayan sözleriyle motive olduk...
Kitabın 30 sayfasına kadar yazarı kadın zannediyordum. Uygulamaya kitabı ve yazarı eklediğimde yazarın erkek olduğunu anladım. Duyguları, babasıyla olan ilişkisi ve bağı bunu bana hissettirmişti.
Kapaktaki baston babasının bastonu, soğan tohumu görseli ise yeniden doğmayı ifade ediyor. Bahçıvanın gözünde ölüm bir "son" değil, toprağın altındaki sessiz bir hazırlık gibiydi. Tıpkı toprağa gömülen bir soğanın baharda filizlenmesine benziyordu. Yaşam dıştan bir kabuk gibidir; içinde katmanlar ve bir öz taşır. Ölüm ise toprağın altına geçiştir, tıpkı bir soğanın karanlığa gömülmesi gibi, fakat dönüşümsüz değildir. Kitapta geçen semboller, bölümün ruhuna uygun olarak "ölüm = çürüme değil, dönüşüm" düşüncesini destekliyor.
Kaybı olan ya da olmayan herkesin bu kitabı okumasını öneriyorum.
Bazen düşünüyorum da acı, en somut fiziksel acı, dünyadan ayrılmamızı kolaylaştırmak için gönderilmiş olmalı. O korku dolu saatlerde en korkunç olayı düşünmemek için.