Peyami Safa

Henüz içinde birkaç teknik buluştan başka hiçbir zeka marifeti olmayan bir dünyada, nenin nesi olduğunu bilmeyen insanın, üç asırda bir değiştirdiği dolmaların hiçbirini ispat edecek durumda olmayan, giriştiği bütün akide savaşlarının birbiri kadar çirkin olduğunu anlattı...

Yalnızız- Peyami Safa Yorumu: Uzun bir aradan sonra tekrar merhaba dostlar. Öncelikle belirtmek isterimki hayatımın anlamı sevgilimin sınav ödevi ve aynı zamanda birlikte okumak istediğimiz 3 kitaptan birisi idi bu kitap. Peyami Safa denilince ilk önce aklımıza 'Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ' ve (aynı ad ile yayımlanan tv dizisinden dolayı sanırım) 'Fatih Harbiye' romanları gelir. Oysa kendi karakterinden yansımalar sunması, derin ruh tahlilleri, eşsiz söz sanatlarındaki ustalığı ile 'Yalnızız ' romanı bu iki eserden çok daha iyi bana göre. 2.Dünya Savaşı ''ndan sonra yüzünü batıya çeviren ama doğu etkisinde kalan ülkemizin yaşadığı buhranlı dönem karakterler üzerinden, karakterlerin dilinden aktarılmış. Insanların kalabalık içindeki yalnızlığı anlatılırken tek roman karakteriyle de kalmamış. Bütün ana karakterleri dolaşarak şimdiye kadar görmedigim bir anlatıma başvurmuş. Ama karakterlerin özgürlüğüne ve özgünlüğüne müdahale etmemiş. Her karakter olumlu ve olumsuz yönleriyle anlatılmış. Iç dünyaları ustaca betimlenmiş. Kitap bir solukta hemence değilde lezzetli bir yemek gibi tadına vara vara okunursa daha çok haz alınır diye düşünüyorum. Tavsiye eder miyim? Tabiki ederim. Hemde şiddetle ...

Gerek kitap boyunca, gerek de kitabın sonu ve Neriman'ın kararı olsun, sürekli Neriman'ın hayatından memnun olmayışını kötü göstermeye çalışma ve olumsuz lanse etme durumu var. Bu bana çok anlamsız geliyor. Insanlar yenilik karşısında elbette meraklı olurlar. Şu an yeni bir teknolojik cihaz piyasaya düşse herkes peşinden gider. Yeni bir moda akımı olsa takip ederiz. Doğal olarak Neriman da varlığından yeni yeni haberdar olduğu bu gelişmeleri denemek istiyor.

Kendi kültürümüzü korumak ve yaşatmak çok güzel ve desteklenmesi gereken bir nokta ancak sembolik olarak verilen ud konusunda bile sevmeyen bir insana zorla dayatmak hiç de kendi kültürümüzü geliştirecek bir şey değil. Olması gereken şey, Neriman'ın yenilenmiş zevkine göre bir enstrüman denemesi ve ikisini de kendi keyfine göre kullanmasıdır. Mesela ben de bağlama ile ilgileniyorum. Bazı zamanlar bundan sıkılıp elime gitar aldığım oldu. Ancak "Bu batı icadı." Gibi engellemelere maruz kalmadığım için bir baskı hissetmedim ve özgürce keyfime göre her müzik türünü denedim ve hâlâ da bağlamayı çok severim. Tabii bu oldukça yüzeysel ve sembolik bir örnek. Demek istediğim, insanlar baskılandıklarında aslında zevk aldıkları şeylere bile öfke duyup uzaklaşmak isteyebilirler.

Ayrıca değişmesi gereken çok şey olması da doğal. Bu kitabın geçtiği tarihin biraz evvelinde kadınlar cumbalı pencerelerin olduğu evlerde tutsak gibi yaşıyor, kendilerine ait hiçbir sosyal hayatları olamıyordu. (Taaşsuk-ı Talat ve Fitnat, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'ndan Hep O Şarkı gibi kitaplarda bolca geçiyordu) Bir genç kadın için, ya da herhangi bir insan için keyif almadığı hayatı yaşamak ne kadar zordur oysa. Şimdi dizilerin bir bölümü biraz geç çıksın insanlar ne kadar öfkeleniyor değil mi? Ya da gittikleri yerlerde internet bulamayınca nasıl hüsrana uğruyorlar. İşte bu hayat kalitesini artırmakla ilgili. Ve kitaptaki Neriman'dan beklenen yaşantının kalitesi bu zamanda kimsenin katlanmak istemeyeceği bir düzeyde.

Bu kitap hakkındaki yorumları görünce bunları düşünmekten kendimi alamıyorum. Acaba Neriman'ın yenilik arayışını, "Kendi kültürüne hainlik ediyor, Şinasi gibi yaşamalı, Macit'le Harbiye'deki batılıaşmaya ve medeniyetin getirilerine hayran olması çok kötü." Şeklinde düşünen insanlar o zamanda bir kadın olarak yaşamak durumunda olsalardı şimdiki zevklerinden kolayca sıyrılıp mutlu bir hayatları olur muydu?

Bu kitabı yıllar önce Beyoğlu Sahaflar çarşısından almıştım.. sahafların çok ayrı bir dünyası var.. sayfalar arasında sıkışıp kalmış hatıralar var. Birilerinin ruhuna dokunan satır altları çizilmiş, kitabın üzerine bırakılan nottaki tarihe bakınca ise o kişi çoktan bu dünyadan göçüp gitmiş. Bazen de bakarsınız ki kenarda köşede bırakılan bir not alıp sizi o kişinin hayatına sürüklemiş. Bu hisler yepyeni bir kitabı okurken yaşanmaz mesela.

Dokuzuncu hariciye koğuşu, ruhu ile bedeni arasında sıkışıp kalmış bir çocuğun hikâyesini, ızdırabını, aşk acısını ve canhıraş ağrılarını konu alıyor. Okurken etkilenmemek elde değil. Yazarın edebi dili muhteşem. Hele ki betimlemeleri...