Kemal Tahir İncelemeleri

Kemal Tahir, “Benim de masalım var, halk hikâyelerim var…” demiş.
Ve almış kalemi eline.

Türk’ün bir uç beyliğinden kısa zamanda nasıl devlet haline geldiğini destansı bir dille yazmış.
Türk kadınının yiğitliği ve cesaretinin de altını çizip, romana Devlet Ana adını vermiş.

1290’lı yıllarda Bursa, Söğüt ve çevresinde Osmanlı Beyliği, Bizans Tekfurlukları ve diğer Türk beyliklerinin ilişkilerini, Kancık Vuruş, Uyandırılan Işık, Dost Çelmesi, Fal, Derin Geçit ve Kerimcan’ın Yolu adını verdiği altı bölümde okurlarına aktarmış.

Eser, Ertuğrul Gazi’nin yaşlılığı ve ölüm dönemiyle başlıyor. Devamında Osman Gazi’nin bey oluşu, Orhan Bey’in gençliğe adım atışı, Anadolu Türkleşmeye başlarken Osmanoğulları’nın devlet kurma mücadelesinde Bizans ve ona bağlı tekfurların bu gücü önleme çabaları gibi önemli olaylara tanık oluyoruz.

Ayrıca, dönemin dünyası, tarihi olayları, sosyal yapısı, inanç ve kültürel farklılıkları, özellikle de feodalite ve din sömürücülüğünün Batı’yı içine hapsettiği karanlık, ustaca gözler önüne seriliyor.

“Şöyle bilin ki, ahilikte miras yürümez, babanın kazandırdığı oğula geçmez ve de herkesin kendi kazanması kanundur… Onu gördüm ki, ahilerden kiminin kitabı hiç yok. Kitap olmayınca aktan kara, eğriden doğru ayrılmaz.”
satırlarında alçakgönüllülük, yiğitlik, güzel ahlak, cömertlik, inanç farkı gözetmezlik gibi erdemleri bünyesinde barındıran ahilik teşkilatının başlangıcındaki saflığın, daha sonra bozulmaya uğradığı da, dönemin doğu toplumunun inanç ve sosyal yapısına ışık tutar nitelikte.

Osmanlı’nın Söğüt’teki yaşam biçimi, maneviyat ve milli değerlere olan bağlılık, adalet kavramı, aile birliği, devletin milleti ile olan uyumu, ayrıntılarıyla sergilenirken, Ertuğrul Gazi, Osman Bey, Orhan Bey, Şeyh Edebalı, Akçakoca, Yunus Emre gibi tarihi şahsiyetlerle kurulmuş olay örgüsü eşsiz bir anlatımla sunulmuş.

Dönemin Türk (Türkmen) toplumunda kadına verilen önemin, Bacıbey (Devlet Hatun) karakteriyle disiplinli, saygın, sert mizaçlı ve güçlü kadın modelinde karşımıza çıkması da, bir anlamda, benimsenen devlet anlayışının sembolü gibi.

Beyliğin devlet oluşundaki süreç çok sancılı geçer. İyiliğin karşısında sayısız kötülük vardır.

Türklere büyük düşmanlık besleyen Saint Jean şövalyelerinden Notüs Gladyüs karakteri, eserde karşı güce hizmet edenlerden biri ve istediğini elde etmek için her türlü kötülüğü olağan sayan Batı feodalizminin vücut bulmuş hâli. Kötülüğün diğer temsilcilerinden biri, Batı’dan Anadolu’ya gelen Cenevizli Keşiş Benito, arka planda kilise kurallarını hiçe saydığı halde, göz önünde kendini dine adamış gibi gösterip büyük saygı görürken, sorgulamayan insanların gözüne inen perdenin simgesi gibi. Bu arada Şövalye Gladyüs ile işbirliği yapıp, zavallı halkın inançlarını beraber sömürmeleri de işin cabası.

İyiler ile kötülerin savaşı böylece sürer gider. Ne zaman bitmiş ki?
Muhteşem bir olay örgüsü, çok kararında eklenmiş kurgusu ve destansı anlatımıyla mutlaka okunması gereken bir eser.

2025 - 2. Kitap

Kitabın Adı : Yorgun Savaşçı
Yazarı : Kemal Tahir
Yayınevi : @ketebe yayınevi
Türü : Tarihi Roman
Basım Yılı : 2022
Sayfa Sayısı : 504 Sayfa

Düşünceler : 20 yıllık özlemimi giderdim bugün. Okumayı istedim ,düşündüm,hayal ettim ama ancak okumak nasip oldu. Onun için sindire sindire tadını ala ala okudum. Altını çizdim ,alıntılar yaptım,kokladım. Bir kitaptan ne kadar zevk alınıyorsa aldım.

Kurtuluş Savaşı dönemini en iyi anlatan eserlerden birisi bu eserdir diye düşünüyorum. Dönemin kaotik, iç karartıcı ,bölünmüş atmosferini o kadar güzel yansıtıyor ki adeta yaşıyoruz okurken.

Yunanlıların İzmir 'i işgal ettiği günlerde başlıyor eser. Yenilmiş bir imparatorluk ,savaşlardan bezgin bir halk , meselenin vahametini kavrayamamış basiretsiz yöneticiler ve karşılarında bir ışık yakmaya çalışan Mustafa Kemal önderliğindeki milli kuvvetler.

Hem düşmanla ,hem bin bir çeşit yoklukla hemde içimizdeki gaflet,dalalet hatta hıyanet içindeki insanlar.

Ɓaşlatan sma bitmeyen bir aşkta var vatan sevdası uğruna belirsiz bir geleceğe itelenen.

Ben tek kitapta bütün savaş anlatılıyor sanmıştım. Meğer savaş hariç savaştıklarımız varmış.

Yazar 1890-1945 arasında yaşananları 7 kitaplık bir seri ile bize aktarmış . Aslında birbiri ile ilintili toplam 16 kitaplık bir seri bu ama her kitap birbirinden bağımsız ve ayrı ayrı olayları ,dönemleri anlatıyor.

Kurtuluş Savaşı hakkında cehaletiniz farkında olmadan hariçten gazel okuyanların türediği bu günlerde daha da anlam kazandı bu eser.

Yaptığım ufak bir araştırmada kitap okuyanlar arasında dahi %90 gibi büyük coğunlukla bu eserin okunmamış olduğunu gördüm. Oysa okunmayı her virgülüne kadar hak eden bir eser.

Okuyun,okutun. Mutlaka okuyun,mutlaka okutun bu fevkalade eseri

Esir Şehir üçlemesini bitirmek nasip oldu sonunda. Birkaç ay önce Yol Ayrımı'na başlayıp yarım bırakmıştım. Ilk iki kitabın ana karakteri olan Kâmil, bu kitapta yan karakter olarak karşımıza çıkıyor. Belki bunun da etkisi olmuştur ilk başta kitaba alışamayıp vazgeçmemde.

Bazı yanlardan bu değişiklik hem iyi hem de kötü olmuş. Kamil karakterinin gelişimini iki kitaptır takip ediyordum. Bir anda Murat karakterini görmek bambaşka bir kitap etkisi yarattı.

Bu kitapta karakterler ve kurgu dışında dönemin diğer önemli konularına da değinilmiş. Serbest Parti'nin açılıp kapanma süreci de detaylı olarak yazılıp her yönden ele alınmış.

Selamlar kitap sever arkadaşlar,

Ikinci kitap olan Esir Şehrin Mahpusu, Esir Şehrin İnsanları kitabının devamını konu alıyor. Serinin ilk kitabına göre ana karakterden ziyade yan karakterlere odaklanılmış. Ilk kitapta detaylarıyla verilen Birinci Dünya Savaşı sonu ve Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı ile ilgili bilgiler burada tekrarlanmamış.

Genel olarak bu kitap ilkine göre daha akıcıydı. Geçiş kitabı olarak yazılmış kısa bir periyottan bahsediyordu.

Üç kitabı da tavsiye ederim.

Esir Şehrin İnsanları ile Kurtuluş Savaşı'nın arka planına ait toplum yaşamını, farklılaşan görüşleri ve insanların birkaç parçaya bölünmesini yerinde gözlemlerle aktarmış.

Kemal Tahir'in kendisi de bu dönemin içinde doğup büyümüş. Savaşın, seferberliğin, yoksulluğun, işgalin her türünün kendi üzerinde bıraktığı etkiyi ve izlenimleri de dâhil ettiği açıktı. Vatan ve memleket diyerek aslında rahatlarının bozulmaması için bağımsızlık savaşı yerine düşman ülkelere boyun eğenleri ele alıyor. Aynı zamanda özgürlüklerini savunmak için hem düşmanlara hem de aynı toprağın bencil olanlarına karşı savaşanları keskin olmayan bir çizgide yazmış.

Üçleme olan bu eserin devam kitaplarını da okumayı umut ediyorum en kısa zamanda.

Kemal Tahir serisini kütüphanede bulunca sırayla okumaya devam ediyorum bir süredir. Karılar Koğuşu'nun da hem filmi sebebiyle hem de en bilinen eserleri arasında olmasından dolayı ismini çok duymuştum. Okumak bugüne nasip oldu.

Karılar Koğuşu, adı üzerinde daha çok kadınlara ve onları hapishaneye sürükleyen sebeplere odaklanıyor. Kadınların sosyolojik açıdan suç işleme eğilimlerinin yanı sıra, pedofili, çocukların çalıştırılıp emeğinin istismarı gibi rahatsız edici konulara da yer veriyor.

Bana ne zaman "Eskiler daha iyiydi." deseler, aklıma insanın her devirde kötülük için adeta birbiriyle yarıştığı gelir. Bu kitaplar da düşüncemi somut birer kanıt olarak destekliyor; özellikle Kemal Tahir, Yaşar Kemal, Orhan Kemal gibi isimlerin eserleri.

Kitapta, Kemal Tahir’in daha önce yayımlanmamış ya da taslak olarak kalmış öykülerinin yanı sıra kitaba ismini veren Dutlar Yetişmedi öyküsü de dahil, yaklaşık otuz tane, insanın aklında yer edecek türde hikâye yer alıyor.

Kitaba ismini veren Dutlar Yetişmedi'nin kahramanları da, yine yazarın Karılar Koğuşu kitabının ana karakterleriymiş sanırım.

Sosyal statü fark etmeksizin, insanların asıl niyetlerinin ve taktıkları maskelerin tamamının farkında olan bir yazar. Siyasi görüşünü pek desteklemiyor olsam da toplumsal sorunlara karşı lafını hiç esirgememesi ve kendine özgü kinayeli yazım tarzı aşırı hoşuma gitti.

Bütün Öyküleri'nin derlemesi toplam dört ciltten oluşuyor. Kalan üçünü de okumayı umuyorum. Romanları daha çok sevilmiş fakat ben öykülerini tercih ederim. Sayfalarca, zaten çoğunu deneyimlediğimiz sorun üzerine sorun okumayı sevmeyenlere kısa ama etkili öykülerini öneririm

Kemal Tahir'in doğal ve her duruma uyum sağlayan üslubunu seviyorum. Her ne kadar politik görüşünü desteklemesem de gerek Mike Hammer çevirileri gerekse Çorum üçlemesi -Büyük Mal, Köyün Kamburu, Yediçınar Yaylası- kitapları ile gerçekçi ve yerinde eleştirilerde bulunduğu eserler ortaya koyduğunu düşünüyorum.

Kemal Tahir eleştirilerini esirgememiş, biraz da provokatif bir cesurlukta dile getirmiş. Oldukça sert ve bu tür yaşantılarla karşılaşmamış kesimin aşırı bulacağı türde gözlemleri var.