Bernard Lewis’in 3. Kitabını bitirmiş oldum. Ortadoğu çalışmalarına büyük önem verdiğini “Ortadoğu” kitabındaki yazdığım incelemede de belirtmiştim.

Ortadoğu yaşamını ve siyasetini anlamlandırmak için çeşitli yerlere geziler düzenlemiş ve bu ülkelerde yapmış olduğu geziler sayesinde Ortadoğu çalışmalarına daha da önem vermiştir. Gittiği ülkelerdeki anılarını kısa anekdotlarla anlatması mahiyetinde olduğundan okuması çok keyifliydi.

Bu esere otobiyografik gezi yazısı desek yanlış olmaz. İlk bölümde kendi yaşamından, eğitim yıllarından bahsetmiş. Diğer bölümlerde Mısır, Lübnan, Filistin, İsrail, Suriye ve Türkiye gibi yerlere olan seyahatlerinden bahsetmiş. Tarih öğrenmenin faydalarına değinip tarih çalışmanın insanlığın vazifesi olduğunu ayrıca tarihin geleceğe yönelik bir rehber kılavuz ve öğretmen olarak görülmesi gerektiğini belirtmiştir. Entelektüel bir bakışla tarihin çıkmazlarında yürüyen Lewis Batı’yı emperyalizmi; batılı toplumların Ortadoğu algısına karşı durmuştur.

Mısır ile ilgili gezisindeki olaya çok güldüm ve hoşuma gitti:
O dönemin devlet başkanı Abdünnasır olduğu zaman şöyle bir olay gerçekleşmiş ;

“… sayın Başkan sizinle ilgili tüm fıkraları uyduran kişi bu…. —- Nasır adama dönmüş ve ‘sen gerçekten benimle ilgili fıkralar uydurup yayan kişi misin?’ diye sormuş. Adam evet cevabını vermiş. Nasır adama ‘Sen de benim gibi Mısırlısın ülkeni de benim kadar sevdiğini tahmin ediyorum. Neden bunu yapıyorsun? Mısır’ı büyük, özgür ve saygın bir ülke haline getirdiğimi biliyorsun.’ diye sormuş. Adamın cevabı ‘işte bu fıkrayı ben uydurmadım’ olmuş. (Lol) (s.225/226)

Lewis’i takdir ettiğim durum şu oldu; “..belgeleri okuyabilecek kadar Türkçe öğrendim.” (s.32) Ayrıca Adnan Adıvar’dan Türkçe dersler almış. Türkiye’yi anlamak için elin adamı Türkçe öğreniyor. Biz 2. Dil öğrenmekten aciziz.

Yazarın tarihçi kişiliği de birleşerek esere büyük anlamda bir değer kazandırmış. Yazarın savaş dönemindeki gözlemleri, çalışmaları, ortaya koyduğu bilimsel nesnelliğini de göz önünde bulundurursak Ortadoğu’yu ve Lewis’i anlamak için okuyabilirsiniz.