Sadık Hidayet İncelemeleri

Şimdiden belirteyim; Yoğun varoluşsal sancılar hissedeceğiniz bir eser. Bizdeki ölüm şairi Cahit Sıtkı Tarancı ise İran edebiyatındaki ölüm yazarı da Sadık Hidayet olmalı bence. Ne kadar kurgu da olsa ölümü öyle bir anlatmış ki ölümü zihninde provasını yapan, ölüme kutsallık yükleyen, ölümden korkan aynı zamanda ölümü merak eden bir adam kendisi.. Peki ne anlatıyor biraz bahsedecek olursak; iç dünyasında çok sık çatışma yaşıyor, yalnızlığı seviyor, sorguluyor, ağır bunalımlı bir yazar. Okuduklarımdan kızı kesip bavula koyma düşüncesinden şizofren olduğunu bile düşündüm.Öyle bir kurgu var ki spoiler vermemek adına yazmayacağım. Biraz Edgar Allan Poe tadında..

“Kendimi bütün ruhumla unutmanın uykusuna bırakmak istiyordum. Unutmam mümkün olsaydı, unutmak sürekli olsaydı, gözlerim kapansaydı da azar azar uykunun ötesine, mutlak hiçliğe gömülebilseydim, varlığımı artık hissedemez olacağım noktaya varsaydım, bir mürekkep damlasında, bir musiki ahenginde ya da renkli bir ışında erir giderdim ve sonunda dalgalar ve şekiller öyle büyürlerdi ki, hissedilmezin içinde silinir, yok olurlardı. O zaman dileğime kavuşurdum.”

Kaybedecek bir şeyim kalmadığında ben de böyle duygu karmaşası yaşıyorum.Hangimiz böyle hissetmedik?
O zehirli şaraptan ben de içmek istedim.

Arka fonda; Barış Akarsu “aşkın şarabından bilmeden içtim”. dinleyerek yazıyorum bunları.. Derin bir burukluk, boşluk bıraktı ben de belki okuduğum dönem sıkıntılı bir döneme denk geldiği için olabilir, bilemiyorum.

Bir solukta okuyabileceğiniz bu eseri okunacaklar listenize eklemeyi unutmayın derim.

Alacakaranlık, okurken ismi hasebiyle Twillight evrenini aklıma getirmiş olsa da yine Sadık Hidayet'in kaleminden çıkmış olmalı, diyebileceğim tarzda yazılmış.

Birbirinden farklı, yedi tane çok yaratıcı bulduğum öykü yazmış yine. Bir önceki okuduğum öykülerden daha akılda kalıcıydı. Burada hikayeler salt insanların iç dünyasıyla, insan doğasıyla ilgili değildi. Daha çok insanlığın geleceğine dair yaşadığı zamana kıyasla müthiş çıkarımlar yazmış. Ileri görüşlü ve yaratıcı olması nedeniyle kitaplarını okumaktan asla sıkılmayacağım bir yazar.

Kafka'nın ve Poe'nun kasvetli tarzına benzettiğim için Sadık Hidayet okumaya bayılıyorum. Önceden üç başka eserini okumuştum. Gerek öyküleri gerekse romanları birbirinden etkileyiciydi. Modern öykü anlamında ikisi de gerçekten orijinal eserler yaratmış fakat Sadık Hidayet'in tarzını şahsen marazî buluyorum. Hassas olan arkadaşlarımdan saklayarak okuduğum bir isim.

Bu kitabında da çeşitli kısa öyküler yer alıyor. Kitaba ismini veren ilk öykü, daha çok kendi iç dünyasını yansıtan düşüncelerden oluşuyor. Biraz daha sakıncalı yazarın sahip olduğu fikirler. Çok karamsar, her şeyle bağını koparalı çok olmuş, hayatını anlamlandırmaktan vazgeçen başıboş bir hayalete benzetiyorum.

20. yüzyıl İran edebiyatının en önemli eserlerinden biridir Kör Baykuş.
‎Hüzün, melankoli ve iç dünyanın karanlık dehlizlerinde dolaşan bu roman, okuyucuyu derin bir atmosfere sürüklüyor.
‎Kitap, hayatından memnun olmayan, karamsar bir ressamın iç monologları üzerine kuruludur. Ressam, sürekli çizdiği, bir mezar taşı üzerinde duran, upuzun kirpikli, kör bir baykuş figürüyle özdeşleşmiş. Gizemli bir kadınla tanışır ve bu tanışma onun hayatında bir dönüm noktası olur. Ancak bu karşılaşma onu daha da derin bir melankoliye ve umutsuzluğa sürükler. 😢
‎
‎
‎Bu kitap tam bir edebiyat şöleni diyebilirim. Edebiyatın gücünü ve derinliğini deneyimlemek isteyenler için bir şölen niteliğinde sayılır.
‎O zaman mutlaka okunmalı listesine ekleyin derim. 🙂.
‎

Yazarların, salt kendi düşüncelerini belirli bir düzen olmaksızın kitaba aktarmaları normalde okuyucuda ara verme isteği uyandırır sürekli. Peyderpey okumak daha kolay gelir çünkü hikaye anlatır gibi akıcı bir anlatım olmaz. Her yazılan, kişinin kafasındaki öz fikirleri olduğu için okuduğunuzu yorumlamak da istersiniz. Hemen sonuna geleyim. Ne olacak acaba, tarzı bir merak uyandırmadığı için başı da birdir sonu da.

Bunu Tolstoy'un Itiraflarım kitabında da, aynı olmasa bile Yer Altından Notlar'da ve düşünce yazısı olmasa da Iskender Pala'nın Itiraf kitabına da yaşamıştım. Fakat Sadık Hidayet okuduğunuzda farklı bir şeyler olduğunu hemen anlıyorsunuz.

Yazarın iç dünyasının hem karamsar ve mistik olması hem de zaman zaman kendine karşı başka bir düşünce içine girmesi olsun, sizi pek sıkmıyor. Kitap sürekli olarak takıntılı bir insanın ölüm arayışı ile devam etmiyor.

Fakat incelenecek çok fazla şey de yok kitapta. Bunun için yeterli kaynak olmadığından değil, daha çok benim psikoloji alanında bilgim olmamasından dolayı. Eğer bu konuda eğitim almış birisi analizini yapsaydı, bana öyle geliyor ki çok ilginç noktaları yakalayıp yorumlayabilirdi.

Hemen hemen her toplulukta eşine rastgelebileceğiniz bir karakterdir Hacı Ağa. Iran'daki meşrutiyete karşı çıkıp diktatörlüğü ister başta, sonra demokrasi gelince de öncekini ister. Aslında bu yönetim şekillerini istediğinden ya da sevmediğinden değil de milleti nasıl kandıracağının derdindedir. Hangi yol bu konuda kendisinin işini kolaylaştırırsa hemen onu savunmaya başlar. Kitap boyunca değişen düşünceleri de etrafındaki kimseyi rahatsız etmez. Çünkü etrafındakiler zaten onun fikirlerine değer verdiğinden değil, parası olduğu için yanına gelirler.

Hacı Ağa her sayfada namustan ve ahlaktan bahseder. Her sayfada ise başka birine kötülük yapar. Aynı sayfada kendisini bile ne kadar iyi biri olduğuna dair kandırır.

Sadık Hidayet'i biraz geç keşfetmişim gibi geliyor. Okuduğum üç kitabını da çok beğendim. Böyle konular insanı sıkar ve sık sık ara verme ihtiyacı duyarsınız. Ancak Hidayet'in eserleri, öz bir anlatımla aklından geçenleri okuyucunun önüne seriyor.

Sadık Hidayet, söylemek istediklerini düşünce yazısı gibi kaleme almaktan ziyade sembolik olgular ve olaylar kullanıyor. Aylak Köpek'in hikayesini okuduğunuzda ise yüksek bir sınıftan aşağı sınıfa düşüp acı çekmeyi görebilirsiniz alt önerme olarak. Yahut da başkalarının elinden hazır olarak gelecek lüksün bir sonunun olduğunu ve herkesin eninde sonunda kendi ektiğiyle yetineceğini çıkarabiliriz. Farklı perspektiflerden çeşitli önermeler sunulabilir. Bu açıdan oldukça zengin bir hikayeydi bence.

Herhangi bir yazarın kitabını okumadan hayatı hakkında bilgi edinmekte her zaman fayda var. Sadık Hidayet ‘in bu eserini daha iyi özümsemek için biraz fazla bilgisele ihtiyaç duyabilirsiniz. İtina gösterilerek anlaşılması mümkün girift bir roman var karşımızda.

Kör Baykuş Çağdaş İran edebiyatının başyapıtlarından birisi. Eser İlk sayfasından itibaren bir labirentin içerisine giriyormuş hissi veriyor. Olay örgüsünden ziyade bir karakterin durumu üzerinden kurgulanmış bir eser. böyle girdaplı düşüncelere sahip bir eser okudum dersem yalan olur. Okuması ağır değildi gayet akıcıydı. Obsesif kompulsif bozukluk yaşayan bir baş kahramanın düşüncelerinin sarmalından müspet ya da menfi olarak etkilenmemek mümkün değil.

Sabahattin Ali’nin kuyucaklı Yusuf’taki ev halini anlatan söz bu eserdeki duruma bir nebze olsun ışık tutabilir ;
“Aynı evde, yan yana ve birbirine tamamen yabancı olarak yaşamak, feci bir şeydi.”

Edebi olarak karanlık ve gölge betimlemelerini okuduğunuz pasajlar, adeta karanlığın gölgesinden emarelerini izleyerek yol aldırıyor labirentin içerisinde.
Öyle bir hal alıyor ki içerisindeki dil, bu roman yazarın elinden değil, başkarakterinin düşüncelerinin dili olduğuna inandırıyor. Öyle keskin düşünce geçişlerinin içerisinde bunu bir roman olarak düşünmesi zor iken Sadık Hidayet ‘in ustaca geçişleri bu eserin ne kadar büyük bir yapıt olduğunu gösteriyor. Yüz sayfaya yakın bir romanın zihnin diplerini sıyırırcasına böyle kurgusal zenginlik içeren bir metine dökülmüş olması bile Kör Baykuş’u okunası bir eser yapıyor.

Romanın girift kurgusunun yapısını anlayabilmek için esrar kullanan bir keşin bu durumundan mütevellit düşüncelerinine sahip çıkamayan ve bu düşünce dilemmalarını halüsinasyonlara çevirerek hayatındaki olaylara yön vermeyi beceremeyen bir kişilikle bağ kurmamız gerektiğini bilmeniz gerekir.

Kör Baykuş ‘u gölge üzerinden betimlemesiyle labirentin çıkışını gösteriyor yazar…

Keyifli okumalar herkese