Pierre Hadot

(...) Ruhun ya da yönetici ilkenin üç te­mel etkinliği vardır. Öncelikle, bedenin duyumlarından gelen imgeleri kullanarak bir iç söylem (ki bu yargıdır) geliştirir: Karşısına çıkan nesne ya da olayın ne olduğu­nu ve daha da önemlisi kendi için ne ifade ettiğini bil­dirir. Stoacılığın tamamı bu iç söylem anında, zihindeki görüntüler hakkında verilen yargılar sırasında yaşanır.
Epiktetos da, Marcus Aurelius da bunu defalarca yine­lemişlerdir: Her şey yargıdan ibarettir; bizim derdimiz olan şeyler nesneler değil, bizim onları nasıl değerlen­dirdiğimiz, haklarında nasıl bir fikir oluşturduğumuz, onlar için nasıl bir iç söylem geliştirdiğimizdir.

Diyalektiğin içinde sonuç önermelerini öncülle­re bağlayan, doğada her türlü nedeni bir araya getiren ve davranışlarda eylemlerin arasında kusursuz bir uyum sağlayan hep aynı ve tek bir akıldır.

Stoacılık insanın kendi ken­diyle tutarlı oluşunun felsefesidir. Bu felsefe, yaşamın özü konusunda dikkat çekici bir sezgi üzerine kurulu­dur. Bundan dolayı da yaşayan kişi varlığının daha ilk anından itibaren içgüdüsel olarak kendi kendiyle uyum halindedir: Kendini korumaya, kendi varlığını ve onu ko­rumaya çalışan her şeyi sevmeye yatkınlık gösterir.

Sokrates'in etik geleneği, Herakleitos'un fiziksel ve "maddeci" gele­neği ve Aristoteles ile Megara Okulunun diyalektik ge­leneği. Stoacı yaşam biçimi, Sokratesçi yaşam biçimiyle aynı çizgi doğrultusunda yer alır: Her şeyin boyun eğmek zorunda olduğu tek değer, ahlaki iyilik, yani erdemdir. Sokrates'in, Platon tarafından kaleme alınan Sokrates'in Savunması'nda dediği gibi, "İyi insan için, ister hayatta, ister ölmüş olsun, hiçbir kötülük mümkün de­ğildir. " Hiçbir kötülük mümkün değildir," demenin ne­deni, iyi insan ahlaki kötülüğü hiç bilmeyeceği ve ahlaki kötülükten başka bir kötülük de olmadığı için, başkala­rına kötülük olarak görünen ölüm, hastalık, zenginliğin kaybı, hakaretler gibi şeylerin onun için kötülük sayıl­mayacağıdır. Ancak, değerlerin bu şekilde dönüştürül­mesi, yalnızca kişinin ya kendisi ya da bir başkasıyla geliştireceği bir diyalog, bir logos, bir akıl yürütme yo­luyla kendini incelemesine dayalı olan entelektüel ve etik bir işlem sayesinde gerçekleşebilir.

Her şey karşılıklı olarak birbirine bağlıdır ve arala­rındaki bağda kutsaldır. Başka bir deyişle hiçbir şey bir diğerine yabancı değildir: Gerçekte her şey belli bir düzen içindedir ve her bir şey de ayrı ayrı, aynı dünya düzenine katkıda bulunur; her şey tek bir dün­yayı oluşturur ve her şeyin içinden tek bir Tanrı, tek bir öz, tüm akıl sahibi varlıklarda ortak olan akıldan ibaret tek bir yasa, tek bir gerçek geçer.

Dikte yoluyla yazmanın çeşitli sakıncalar taşıdığının al­tını, katipler kullanmasıyla ünlü olan Hieronyrnus şöy­le çiziyor: "Yazmadan önce kalemini mürekkebe bizzat daldırıp birkaç defa çevirmek zorunda kalacağın için yalnızca yazılmaya gerçekten değer olan şeyleri yazmak başka şeydir, katibi bekletmemek kaygısıyla hiç susma­mak için ağzına gelen her sözcüğü yazdırmak bambaş­ka."