John Steinbeck

Mal, birkaç kişinin elinde birikti mi, ellerinden alınır. Başka bir gerçek daha: Halkın büyük bir kısmı aç ve çıplak olunca, istediğini zorla alır. Ve bütün tarih boyunca haykıran küçücük bir gerçek daha: Baskı, ancak baskı altındakileri güçlendirir ve birbirine bağlar.

İçimden bir ses, “Halkın önüne düş!” diyor, fakat şimdi de onları nereye götüreceğimi bilemiyorum."
“Sen de onları, oldukları yerde döndür dur,“ dedi Joad. “Sulama hendeğine sok. Senin gibi düşünmezlerse ahirette yanacaklarını söyle. Ne diye halkı götürecek yer arıyor duruyorsun? Onların önüne düş, yeter."

2025 - 41. Kitap

Kitabın Adı : Gazap Üzümleri
Yazarı : John Steinbeck
Yayınevi : @iletisimyayin
Türü : Roman
Basım Yılı : 2025
Sayfa Sayısı : 540 Sayfa

Düşünceler : Fareler ve İnsanlar kitabını okuyup oldukça etkilendiğim yazarın bu baş yapıtını geçte olsa okumayı başardım. " Bugün ,yarın okurum " derken bir türlü alıp okuyamadığım eseri eşim @_withfeza_ alınca hem okumuş oldum hemde kütüphanemizde önemli bir eksiklikte tamamlanmış oldu.

İlk 1939 yılında yayınlanan eser yazarın Pulitzer ödülünü kazanmasını sağladı ayrıca 1962 'de kendisine verilen Nobel Edebiyat Ödülü'nün en önemli yapı taşlarından birisi oldu. Ayrıca 1940 yılında aynı adı taşıyan ve Henry Fonda 'nın baş rolünü oynadığı filmide çekildi

Kitap Joad Ailesi'nin hayatını anlatır. Yarıcılık ( çiftçilik ) yapan Joad ailesi teknoloji devriminin getirdiği makineleşme ayrıca 1929 yılında yaşnan Büyük Buhran sonucunda işsiz kalır. Zaten toprağı olmayan aile daha iyi bir yaşam uğruna California 'ya göç etme kararı eser.

Kitap binlerce kilometre süren bu yolculuğun ve sonrasında yaşananların hikâyesidir aslında. Toplumsal bunalımı ,sınıflar arrası eşitsizliği gerçekçi bir dille aktaran yazar bu özelliği ile Sabahattin Ali 'nin " Toplumcu Gerçekçi " akımına benzer.

Kitabın dili yer yer biraz argoya kaçar.Dönemine göre farklılık yaratan bu özelliği aslında eserin gerçekçiliği ile de bağlantılıdır. Gerek bu özelliği ,gerekse sosyal devletin eksikliğine göz kırpan eleştirel üslubuyla da zaman zaman sansüre dahi uğramıştır.

Dinsel temaların bolca kullanıldığı eserde aile olgusu etkili anne ,etkisız baba ekseninde kitap boyunca işlenmiş.

Zorluklar karşısında kimi aile bireyleri ölür ,kimileri kaçar . Kalanlar ise mücadele eder. Tıpkı hayat gibi ailedeki bazı bireylerin yükü daha fazladır.

Kitaptaki her karakter yerli yerindedir. Çocukların dahi bir misyonu bir mesajı vardır. Kişisel olarakta toplumsal olarakta anlamlar taşıyan eser aynı zamanda vahşi kapitalizminde vurucu bir eleştirisidir.

Yazacak ,konuşacak çok şey var ama yer darlığı nedeniyle pek çok düşüncemi yazamadım. En iyisi bu eşsiz eseri okuyun. Mutlaka okuyun. Mümkünse benim gibi geç kalmadan okuyun.

“İnsanlar yalnız doğar, yalnız ölür ama arada bir yerlerde bir dostluk kurabilirlerse dünya biraz daha katlanılır hale gelir.”

Steinbeck’in “Fareler ve İnsanlar”ı, büyük buhran döneminde Amerika’nın kırsalında geçen, sade ama derin bir hikaye. Hikayenin merkezinde iki mevsimlik tarım işçisi var.George ve Lennie. George zeki ama fakir bir adam.. Lennie ise koca cüsseli, zihinsel engelli, çocuk gibi saf bir karakter. Birbirlerine tutunarak, bir gün kendi toprağında yaşama hayaliyle oradan oraya iş ararlar.

Kitabın en çarpıcı yönlerinden biri, hayallerin ağırlığı altında ezilen insanların trajedisini sade bir dille anlatması. Lennie’nin “bir tavşan çiftliğimiz olacak mı George?” sorusu, sadece bir hayal değil, aynı zamanda umut, masumiyet ve kırılganlıkla dolu bir haykırış gibi. Ama dünya o kadar acımasız ki, bu hayalin gerçekleşmesi neredeyse imkansız.

Steinbeck, kelime oyunlarına kaçmadan, süssüz bir anlatımla karakterlerin ruh halini bize geçiriyor. George’un içindeki sorumluluk duygusu, Lennie’nin fiziksel gücüyle baş edemeyen zihni dünyası, yan karakterlerin yalnızlığı, çaresizliği ve öfkesi… Tüm bunlar, kitabı kısa ama etkileyici bir deneyim haline getirmiş.

Belki de en çok sarsan, insanın insana yetememesi. George’un Lennie’ye hem bir abi, hem bir baba, hem bir arkadaş gibi davranması… Ama sonunda kaderin acımasızlığına boyun eğmesi… İşte o final sahnesi, öyle sade ama öyle güçlü ki, insanın içinde bir boşluk bırakıyor.

Kısa ama unutulmaz bir kitap.
Birlikte olmanın kıymetini,
hayal kurmanın bedelini,
ve yalnızlığın sessiz çığlığını anlatıyor.
Ve belki de en çok,
“Biz insanız ama bazen en çok fareler kadar bile güvende değiliz.”

♤
Judy isimli bir çocuğu merkeze alan dört hikayeden oluşuyor Al Midilli. Kitaba ismini veren ana hikaye de çok güzeldi fakat ben dördüncü ve son hikayeye bayıldım. Hikayede Judy'nin büyük babasının ziyareti ve onun hazin, kasvetli geçmişine değinilmiş.

Bir günde bitirilecek bir kitap. Herkese tavsiye ederim.

Gazap Üzümleri; 1930’lar Buhranının getirdiği ekonomik krizle birlikte topraklarından edilen Joad ailesinin uzun göç hikâyesini anlatıyor.
Tıpkı bir bebeğin dünyaya gelişi gibi uzun ve sancılı. Tıpkı ölü doğmuş bir bebeğin sessiz çığlığı gibi çaresiz.
Yine neden bu kadar geç kaldım, daha önce okumadım diye hayıflandığım bir kitap oldu.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki okuyucuyu yormayan akıcı bir dile ve güçlü betimlemelere sahip. Öyle ki beş yüz kırk sayfa boyu göç eden Joad ailesinin iş arayan bir ferdi, ha bozuldu ha bozulacak her an yolda bırakacak diye beklenen otomobilden bozma kamyonu, yağmurdan veya güneşten koruyan çadırı, kahvesini tatlandıran şekeri ya da lapasını kaynatan çalı çırpısı; ne olduğunuz fark etmeksizin ailenin ‘bir şeyi’ oluyorsunuz.
Yoksulluk, açlık, dışlanma, çaresizlik, haksızlık ve daha nice imkânsızlıkla baş etmeye çalışan ailede herkesin bir ismi var, “Ana” hariç. O sadece “Ana” olarak anılıyor. Doyuran, ısıtan, toparlayan, dağılmaya müsaade etmeyen, tüm bu zor şartların en ağır yükünü çeken olsa da şikayetlenmeyen.
Eksiliyor ama dağılmıyor Joad ailesi. Onları her defasında toparlayan “Ana” var. Sahi ana olmak bunu gerektiriyor değil mi?
Kitabın sonu ise kalbimi yaraladı. Çok ama çok tanıdık bir his yumru olarak boğazıma oturdu. Okuyun, mutlaka okuyun…

Kitabın başında bizi iki dost karşılıyor. George çok zeki ve aklı başında işine sahip, Linnie ise aklı küçük fakat cüssesi gibi yüreği de kocaman bir adam.
Linnie sevgili dostu Geogre'nin sözlerine son derece önem veren ve onun sözünden çıkmayan ona sadık bir dost.
Her karakterin ayrı ayrı yorumlanması gereken, vicdan ve sevgi sorgulatan, hayaller ve umuda dair yürek burkan bir hikaye.
Ayrımcılığı, yok saymazlığı, ırkçılığı ve yine o döneme ait sınıflandırmayı konu alan, yazarın sade dili sayesinde gayet akıcı, etkileyici ve ders verici nitelikte çok hoş bir kitap olduğunu söyleyebilirim.