Fyodor Mihayloviç Dostoyevski İncelemeleri

Kitabın Adı: Beyaz Geceler
Yazarı: Dostoyevski
Yayınevi : @iletisimyayin
Türü: Roman
Basım Yılı: 2016
Sayfa Sayısı: 118 Sayfa

Düşünceler: Dostoyevski en sevdiğim yazarlardan birisidir.

Beyaz Geceler isimli kitabını büyük bir merakla ,zevkle ve istekle okuyup bitirdim.

Romanın kahramanı olan erkek geceleri Petersburg' ta gezerken saldırıya uğrayan bir kadını kurtarır. Nastenka adındaki kadın ile aralarında güzel bir iletişim kurulur ve romanın kahramanı Nastenka 'ya aşık olur

Ama Nastenka başka birini sevmektedir ve bunu O'na açıklar. Sevilmedigi bile bile Nastenka 'ya yardım eden kahraman içindeki acıya rağmen onlari kavuşturmaya çalışırken bir yandan da Nastenka 'nın sevdiği adamın gelmemesini umutla bekler ( içinden)

Nastenka sevdiği adamdan umudunu keser ve kahramana sarılır. Tam o anda Nastenka için büyük bir ikilem olur . Çünkü sevdiği adam tam o vazgeçiş anında geri dönmüştür. Romanın kahramanı ne yapacaktır? Ya sa Nastenka ?

Ondan sonrasını yazmıyorum biraz merak edip okuyun ve bu destansı ,lirik aşk hikayesinin sonunu öğrenin.

Kısa ama müthiş, basit ama etkili bir eserdi. Hala okumamış iseniz mutlaka okuyun derim.

Kitabın başında kronolojik hayat hikayesi de koymuşlar Dostoyevski 'nin. O'nun hayatını, eserlerini ve dönemindeki önemli olayları, yazarlar hakkında önemli bilgiler edinebiliyorsunuz. Bunun içinde ayrıca teşekkür ediyorum @iletisimyayin larına

İngilizceye The Adolescent olarak çevrilmiş. Bizde ise Delikanlı. Bana kalırsa bizdeki çeviri daha yerinde olmuş ana karakterin yaşını göz önünde bulundurursak.

Özellikle babasıyla, toplumla, kendiyle tam bir anlaşmaya varamamış, yolunu bulmaya çalışan bir gencin hikayesini yazmış Dostoyevski. Bence çok da başarılı olmuş.

Dostoyevski ise bu kitabını yazarken her kelimesiyle toplumunun açgözlü, kontrolsüz oluşunu küçümsüyor.

Yazarın kitaplarının konusunu çok da uzun anlatamaya gerek yok. Okumayanlar bile bir önseziye sahiptir diye düşünüyorum.

Bol kitaplı günler dilerim.

Kitap Karamazov ailesine mercek tutuyor. Bu aile Fyodor Pavloviç (baba), Dmitri (büyük çocuk), Ivan (ortanca çocuk), Aleksey (küçük çocuk) ve Smerdyakov (gayrimeşru oğul+uşak) tarafından oluşuyor. Fyodor’un oğulları Dmitri farklı bir anneden, Aleksey ve Ivan ikinci anneden, Smerdyakov ise düşkün bir sokak kadınından gayrimeşru şekilde dünyaya gelenler. Ana hikaye bunlar üzerinden işliyor. Birçok yan karakter var ama en önemlilerini anlatacağım.

Baba Fyodor, zamanında zengin kadınlarla muhabbete girip bayağı ölçüde zenginleşmiş yoz bir adamdır. İçkisi, kumarı, hovardalığı çoktur. Huyu da Smerdyakov hariç diğer oğullarına taban tabana zıttır. Onlarla geçinemez. Özellikle büyük oğlu Dmitri ile. Düşman gibidirler çünkü bunun bir kadınla ilintisi vardır. İkisi de Gruşenka isimli bir kadına âşıktırlar ve onu elde etmek için uğraşırlar. Dmitri bir gün babasına el kaldırır bunun yüzünden. Kanlı bıçaklı olmuşlardır artık.

Aleksey kendini dine adamış, akıl hocası Zosima’nın sözünden çıkmayan bir gençtir. İlerde bir rahip olmak ve kendini manastıra adamak ister. İyi huylu, saf, yumuşak başlı birisidir. Kardeşlerini ve babasını sever. Ivan’la ayrı bir bağı vardır. Onunla felsefi ve dini muhabbetler ederler. Yani Aleksey (Alyoşa) bu hikâyenin en temiz kişisidir.

Ivan ise her olaya mantık çerçevesinde bakan, ateizmi benimsemiş. Neden sonuç ilişkisini, Tanrı inancını ve diğer sosyolojik olayları sorgulayan bir karakterdir. Çok düşünür, çok konuşur. Alyoşa ile muhabbetlerinde Tanrı neden böyle ya da şöyle diye argümanlar sıralar. Çok keskin bir zekâsı vardır. Duygusuz görünmesine karşın oldukça duygusaldır. Zaten romanın sonlarına doğru işler zıvanadan çıktığında en çok bu karakterin bölümleri etkiler bizi.

Dmitri fevri hareketleri olan, sert mizaçlı en büyük oğuldur. Duygularının esiri olmuştur adeta. Babasına alkolik olmak konusunda benzer. Kendisini sevip onunla evlenmek isteyen bir soylu kadını reddeder. Gruşenka’nın esiri olur. Onsuz bir hayat düşünemez. Romanın kilit adamıdır çünkü asıl hikâye Dmitri’nin yaptığı ya da yapmadığı bir olay üzerinden ilerleyecektir.

Smerdyakov, Fyodor’un gariban bir kadına tecavüz etmesi sebebiyle dünyaya gelmiş gayrimeşru oğludur. Sara hastasıdır, sinsi ve rezil düşünceleri olan birisidir. Hikâyeye doğrudan etkisi vardır özellikle Ivan’ı çok sever, düşüncelerini önemser.

Daha da yazmak isterdim aslında ama spoiler olsun istemiyorum. Mutlaka okunması gereken kitaplardan en önemlisi budur.

İnsanın kendi içine eğildiği o en derin ve karanlık boşlukta, Dostoyevski’nin Yeraltından Notları bekliyor. Ne bir kahraman, ne bir umut var bu kitapta. Aksine, kendi çürümesini seyreden bir adamın içsel itiraflarını, hınçlarını, utançlarını ve hesaplaşmalarını okuyoruz. Yeraltı Adamı’nın iç sesi bazen bizden bir ses oluyor, bazen de kulağımıza eğilip bizi yüzleştiriyor, hem dürüst, hem acımasız.

“Bilinç,hastalıktır” diyor yazar. Ve gerçekten de, düşündükçe hasta olduğunu fark eden bir adam anlatıyor kendini. Çünkü bazen düşünmek, insanı bir adım ileriye taşımaz. Bazen sadece daha da dibe çeker. Bu kitap da o dibe inişin günlüğü gibi.

Yeraltından Notlar, kısa ama kolay bir kitap değil. Cümleleri sade olsa da duygusu yoğun, hatta sarsıcı. Dostoyevski bu metinle bizi, kendimizden bile sakladığımız düşüncelerle baş başa bırakıyor. Okudukça rahatsız ediyor çünkü dürüst. Ama işte bu yüzden güçlü. Herkesin kolayca seveceği bir kitap değil belki, ama kim okursa okusun, içinden bir cümle çıkarıp cebine koyar mutlaka.

Konusundan özetle bahsedecek olursam aşkın, bencilliğin, zaman içinde değişen insani duyguların gelişimini gözleyebileceğiniz ama karakterlerin arasındaki ilişkiyi kesin olarak saptayamayacağınız tuhaf bir hikaye.

Dostoyevski, diğer kitaplarından daha farklı bir tarz ortaya koymuş olsa da özellikle karakterlerinin karamsarlığı hep aynı. Derinliği ve yabansılığıyla aklımı meşgul edecek türde bir kitap. Karşıma çıktığı için memnunum.

Dostoyevski seven herkese bu kitabını da tavsiye ederim.

Dostoyevski'nin toplumsal hicvini simgesel bir hikaye içinde verdiği akıcı bir eserdir. Toplum içindeki farklılıklar, özellikle ekonomik anlamdaki statü farkları kapsamında insanların yeni fikirlere tepkilerini ortaya koyar. İki yüzlü karakterimiz, kendisinin yenilikçi olduğunu iddia ederek hümanizmi destekler. Ancak üst sınıftan birisi, hümanizm anlayışını ne şekilde hayatına dahil edebilir ve bu görüşünde ne kadar samimi olabilir? Kitap, bu sorunun cevabını ve karakterin kararının insanlar üzerinde yaratacağı beklenmedik ve “tatsız” etkiyi anlatır.

Aldatıldığını düşünen bir adamın, utancından dolayı kimliğini gizleyerek 'başkasının karısı' olan bir hanımefendiyi takip etmesiyle geçiyor tüm kitap.

Kadın belki aldatıyor ya da aldatmıyor. Bu esas konu olsa da kitap boyunca insanların birbirlerini aldatıp ahlaksızlıkla suçlamalarının aslında altı boş bir itham olduğunu anlıyorsunuz. Sanki çok basit bir hata yapılmış gibi kimse tepki vermiyor. Sadece lafta suçlamalar yapılıyor. Suçlayan insanlar da bu ahlaksızlığın parçası olmasına rağmen hiç alınmıyorlar, kötü hissetmiyorlar. Öyle tuhaf bir toplum oluşmuş.

Kitapta yer alan karakterlerin çoğu tek tip kişiliğe sahip gibiydiler. Hepsinde aynı istikrarsız düşünceler, aynı delilik alameti davranışlar vardı.

Sara hastası Prens Mişkin'in zihninin böyle karışık ve zayıf olacağını baştan anlamıştım ancak güçlü duran diğer karakterlerin de hasta prens gibi çılgınca tutumları olacağını öngörememiştim. Isterseniz kadın karakterleri inceleyin, isterseniz de yardımcı karakterleri, hepsinde bir takım sorunlar var. Nedensizce davranışları ve anlık dürtüyle hareket edişleri aslında çok gerçekçi geliyor.

Mesela biriyle evlenmeye karar veriyorsunuz ama düğün sabahında kaçıyorsunuz. Kaçtığınız insanı bırakıp tekrar önceki kişiye dönüyorsunuz. Ya da başka bir olay da karakterlerin sevgisinin hızla değişmesi. Prensten nefret eden ve düşmanı olduğunu düşündüğünüz karakterler aslında en iyi dostu olabiliyor. (Elli sayfa sonra prensi öldürmeye çalışacaklarını da atlamamak lazım.)

Kimsenin ne olduğu belli değil kısaca. Kim aşık, kim maşuk ve kimin hikayenin kötü adamı olduğu tamamıyla bir gizem.

Bu noktada, Rus edebiyatında genellikle gördüğüm realizm akımının bile dışına çıkıldığını fark ettim. Insan psikolojisi için de mükemmel örnekler oluşturacak karakterler yaratmış Dostoyevski.

Bu kadar gerçeğe yakın romanlar hep etkilemiştir beni. Belki de sorun sadece biz erkeklerdedir. Yanlış kadını sevme huyumuzdandır her şey. Sadece çekici ve kadınlığını ön plana çıkaran kişilere hayran olmamızdandır. Prens de sıradan bir erkek gibi Nastasya'nın güzelliğinden büyülendi. Nastasya onu ne kadar reddedip parmağında oynatsa da hep onu sevdi. Bu yüzdendir ki hayatının aşkını kaybetti.

Özette anlatmadığım çoğu olay var tabi. Ippolit Terentyev'li bölümler büyük derinlik içeriyor mesela. Kitap 800 sayfa olsa da akıp gidiyor. Bu kitabın ana fikri budalalıktır tabi ki. Ama kahramanın hasta olması, kendini yetiştirmiş olmasına engel olmamıştır. Çok geniş bir birikimi vardır prensin. Bu bilgi birikim yine de yanlış karar vermesine mani olamamıştır. Kitabı bitirdiğinizde onun adına üzülürsünüz, Aglaya ile evlenseydi sonuçlar ne olurdu diye düşünürdünüz. Kötü sonlu kitaplar daha büyük duygu patlamalarına sebep oluyor. İsmiyle ana fikri bu kadar örtüşen o kadar fazla kitap yoktur sanıyorum.

Kendimi bulduğum karakter Parfen Rogojin idi. Belki onun kadar bir kadına ilgi duyduğumdan ve beni pervane etmeye çalışmasından. Bu karakter çok sabırlıydı bana kalırsa. Son ana dek Nastasya'nın onu sevebileceğini düşündü hep. Evlilik töreninden Nastasya'nın istemesiyle onu kaçırdığında belki de dünyanın en mutlu adamı olmuştu. Nastasya'yı eve götürdüğünde neler olduğunu anlatmamış Dostoyevski ama anlamak çok da zor değil. Karakteri oturmamış biriyle kadın veya erkek, çileden çıkarsınız illa ki. Çileden çıkmak demek cinayet işlemek demek değil. Ama demek ki son kuşu da kaçırmış avucundan Parfen. Umarım kimse bir kadını onu öldürecek kadar çok sevmez..

Birkaç kez daha okumaya karar verdim bu klasiği. Ben de müthiş duygular uyandırdığı kesin..

Dostoyevski bu kitabı 25 yaşında yazmış ve ilk eseri olarak adlandırılıyor. "İnsancıklar" kitabı aslında diğer kitaplarında da çokça karşılaştığımız yoksulluk, hüzün, sefalet, beş parasızlık, özguvensizlik ve kıyıda köşede hissettirilen aşk konuları fazlasıyla ön planda.

Kitabın asıl adı "Zavallı Yoksul İnsanlar"mış, bunu da şimdi öğrendim. Makar ile Varvara'nın birbirlerine yazdıkları mektuplardan oluşuyor tüm içerik. Yoksulluğun pençesinde olan bu iki kişinin yaşadığı aşk da tam anlamıyla bir çaresizlik diyebiliriz. Fedakarlıklar, dramlar ve o kadar acı içeriyor ki...Okurken resmen yüreği sızlıyor insanın. Mesela bir mektubunda yamatmaktan aşınan çizmelerinden bahsediyor Makar, bir diğer mektuplarında ise okudukları kitapların tahlillerini yapıyorlar karşılıklı.

Yazar o dönemin şartlarını çok iyi yansıtmış herzaman ki gibi. Keyifle değil de biraz içiniz burkularak okuyabileceğiniz kitaplardan. Ağır bir dili yok, anlatımı ise sade akıcı.